रेशन कार्ड हे भारतातील सर्वसामान्य नागरिकांसाठी एक महत्त्वपूर्ण दस्तऐवज आहे. हे दस्तऐवज सरकारद्वारे कमी किंमतीत अन्नधान्य मिळवण्यासाठी वापरले जाते. परंतु, सध्या रेशन कार्ड धारकांसाठी सरकारने एक नवीन नियम लागू केला आहे, ज्यात e-KYC ही प्रक्रिया अनिवार्य करण्यात आली आहे. हे करणे आवश्यक आहे, अन्यथा रेशन धारकांना मिळणारे अन्नधान्य बंद होऊ शकते. आज आपण रेशन कार्ड e-KYC म्हणजे काय, याचे फायदे, तोटे, आणि ते करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया या लेखात जाणून घेणार आहोत.
Advertising
प्रस्तावना
नमस्कार मित्रांनो, आपल्या मराठी वेबसाइटवर आपले मनःपूर्वक स्वागत आहे. आपण आज रेशन कार्ड e-KYC म्हणजे काय आणि ते कसे करायचे याबद्दल संपूर्ण माहिती जाणून घेणार आहोत. रेशन कार्ड, ज्याला आपण शिधापत्रिका असेही म्हणतो, हे सरकारी अनुदानाचे एक माध्यम आहे, ज्याचा उपयोग आपण सर्वसामान्य नागरिक आपल्या दररोजच्या अन्नधान्यासाठी करतो.
रेशन कार्ड e-KYC म्हणजे काय?
रेशन कार्ड e-KYC (Electronic Know Your Customer) म्हणजे आपले रेशन कार्ड आणि आधार कार्ड एकमेकांशी लिंक करून आपल्या ओळखीची इलेक्ट्रॉनिक प्रमाणिकरण प्रक्रिया करणे. ही प्रक्रिया ग्राहकाची ओळख निश्चित करण्यासाठी आणि बनावट रेशन कार्ड किंवा अन्य गैरव्यवहार रोखण्यासाठी करण्यात आली आहे. जेव्हा रेशन कार्ड धारक रेशन दुकानात जातात, तेव्हा त्यांच्या आधार क्रमांकाच्या माध्यमातून त्यांच्या बायोमेट्रिक ओळखीची तपासणी केली जाते, जसे की बोटांचा ठसा किंवा डोळ्यांचा बायोमेट्रिक तपास. यामुळे फक्त अधिकृत व्यक्तीलाच रेशन दिले जाईल आणि बनावट रेशन कार्डधारकांना रोखता येईल.
रेशन कार्ड e-KYC का आवश्यक आहे?
रेशन कार्ड e-KYC आवश्यक आहे कारण यामुळे सरकारला रेशन वितरणातील गैरव्यवहार कमी करण्यात मदत मिळते. पूर्वी, अनेक लोकांनी बनावट रेशन कार्ड तयार करून सबसिडीयुक्त अन्नधान्याचा गैरफायदा घेतला आहे. त्यामुळे सरकारला अधिकाधिक लाभार्थ्यांपर्यंत रेशन पोहचवण्यात अडचणी येत होत्या. परंतु, e-KYC प्रक्रियेमुळे फक्त ज्या व्यक्तीचे रेशन कार्ड आहे, त्या व्यक्तीला किंवा तिच्या कुटुंबातील सदस्यांना रेशन मिळेल.
रेशन कार्ड e-KYC करण्याची प्रक्रिया
रेशन कार्ड e-KYC करण्यासाठी काही सोपी पावले पाळावी लागतात. चला आता आपण या प्रक्रियेबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया:
स्टेप 3: येथे, आपला आधार क्रमांक प्रविष्ट करा आणि आपल्याला आलेला OTP टाका.
स्टेप 4: OTP प्रमाणित झाल्यानंतर, आपली ओळख सत्यापित होईल.
स्टेप 5: यानंतर, e-KYC पूर्ण झाल्याचे संदेश आपल्याला स्क्रीनवर दिसेल.
2. ऑफलाइन पद्धत:
ऑफलाइन पद्धतीने e-KYC करण्यासाठी, खालील पावले पाळा:
स्टेप 1: आपल्या नजिकच्या रेशन दुकानात जा.
स्टेप 2: आपले आधार कार्ड घेऊन जा आणि दुकानामध्ये बायोमेट्रिक तपासणी करा.
स्टेप 3: बायोमेट्रिक तपासणी यशस्वी झाल्यानंतर, आपले e-KYC पूर्ण होईल.
रेशन कार्ड e-KYC चे फायदे
गैरव्यवहार टाळतो: e-KYC मुळे रेशन वितरणातील गैरव्यवहार थांबतो. बनावट रेशन कार्ड तयार करून होणारा गैरवापर यामुळे कमी होतो.
बनावट रेशन कार्ड कमी होतात: e-KYC मुळे फक्त सत्य आणि प्रमाणीकृत लाभार्थ्यांनाच रेशन मिळते. त्यामुळे बनावट रेशन कार्डांची संख्या कमी होते.
आधुनिक व पारदर्शक वितरण: e-KYC मुळे रेशन वितरण प्रक्रिया अधिक पारदर्शक होते, ज्यामुळे गरजूंना अधिक सहजरित्या रेशन मिळते.
सरकारी योजना थेट लाभ: e-KYC मुळे लाभार्थ्यांना थेट सरकारी अनुदानाचा फायदा मिळतो.
सुबसिडीयुक्त अन्नधान्याची योग्य माहिती: e-KYC झाल्यानंतर, आपण सरकारकडून मिळणाऱ्या अनुदानाची संपूर्ण माहिती आपल्याला वेळोवेळी मिळते.
रेशन कार्ड e-KYC न केल्यास तोटे
रेशन मिळणे बंद होईल: e-KYC न केल्यास रेशन दुकानांमधून अन्नधान्य मिळणे बंद होईल.
बनावट व्यक्तींकडून गैरवापर: e-KYC न झाल्यास इतर व्यक्ती आपल्या रेशन कार्डचा गैरवापर करू शकतात.
सरकारी अनुदानाचा लाभ घेता येणार नाही: e-KYC न झाल्यास, सरकारकडून मिळणारे अनुदान आपल्या पर्यंत पोहचणार नाही.
ओळख पटवण्याची समस्या: e-KYC न केल्यास, आपल्या ओळखीची सत्यता निश्चित होऊ शकत नाही, ज्यामुळे भविष्यात इतर सरकारी योजनांमध्ये अडचणी येऊ शकतात.
रेशन कार्ड e-KYC कधीपर्यंत करणे आवश्यक आहे?
रेशन कार्ड e-KYC करण्याची अंतिम तारीख 31 डिसेंबर 2024 पर्यंत आहे. या तारखेनंतर, ज्या लाभार्थ्यांनी e-KYC प्रक्रिया पूर्ण केली नाही, त्यांना रेशन मिळणे बंद होईल. त्यामुळे सर्व लाभार्थ्यांनी आपले e-KYC लवकरात लवकर पूर्ण करणे अत्यावश्यक आहे.
रेशन कार्ड e-KYC दरम्यान काळजी घ्यावी लागणारी गोष्टी
सर्व माहिती बरोबर भरा: e-KYC दरम्यान, आपली सर्व माहिती योग्यरीत्या भरणे आवश्यक आहे.
आधार क्रमांक बरोबर टाका: e-KYC दरम्यान, आधार क्रमांक बरोबर टाकणे अनिवार्य आहे.
बायोमेट्रिक तपासणी योग्य करा: रेशन दुकानात बायोमेट्रिक तपासणी करताना, योग्य बोटाचा ठसा किंवा डोळ्यांचा बायोमेट्रिक तपास करणे आवश्यक आहे.
OTP योग्यरीत्या वापरा: OTP प्रमाणिकरणाच्या वेळी, योग्य OTP टाकणे अनिवार्य आहे.
रेशन कार्ड ई-केवायसी: संपूर्ण माहिती आणि प्रक्रिया
रेशन कार्ड धारकांसाठी ई-केवायसी (e-KYC) प्रक्रिया अनिवार्य करण्यात आली आहे. ई-केवायसी म्हणजे Electronic Know Your Customer, ज्यामध्ये रेशन कार्ड धारकांनी आपली ओळख डिजिटल माध्यमातून सत्यापित करणे आवश्यक आहे. ई-केवायसी मुळे रेशन वितरण अधिक पारदर्शक व अचूक होते, ज्यामुळे बनावट लाभार्थ्यांची संख्या कमी होते आणि योग्य लाभार्थ्यांना त्यांचा हक्काचा लाभ मिळतो. आज आपण रेशन कार्ड ई-केवायसी कसे करावे, त्यासाठी कोणती प्रक्रिया आहे, कोणती कागदपत्रे लागतात आणि ती प्रक्रिया ऑनलाईन व ऑफलाईन पद्धतीने कशी करायची याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
रेशन कार्ड ई-केवायसी ऑनलाइन पद्धत
ई-केवायसी ऑनलाईन पद्धतीने कशी करावी, याबद्दल सविस्तर पद्धत खालीलप्रमाणे आहे:
1. अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या
सर्वप्रथम, आपल्या ब्राउझरमध्ये महाराष्ट्र नागरी पुरवठा विभागाच्या अधिकृत वेबसाईटला भेट द्या: mahafood.gov.in.
वेबसाईटवर गेल्यानंतर, होमपेजवर “ई-केवायसी” हा पर्याय दिसेल. त्यावर क्लिक करा.
2. ई-केवायसी प्रक्रियेचा आरंभ
“ई-केवायसी” हा पर्याय निवडल्यावर आपल्याला काही आवश्यक माहिती प्रविष्ट करायला सांगितले जाईल, ज्यात आपला रेशन कार्ड क्रमांक व आधार कार्ड क्रमांक विचारला जाईल.
ही माहिती भरल्यानंतर, “OTP मिळवा” बटनावर क्लिक करा. यामुळे आपल्याला आपल्या नोंदणीकृत मोबाईल नंबरवर OTP (One Time Password) मिळेल.
3. OTP टाका
मिळालेला OTP प्रविष्ट करा आणि “पुढे” बटनावर क्लिक करा.
यानंतर, आपल्याला आपल्या कुटुंबातील सदस्यांची माहिती तपासायची किंवा त्यात आवश्यक ते बदल करायचे आहेत. हे केल्यानंतर, “पुष्टी” बटनावर क्लिक करा.
4. बँक खाते लिंक करणे
आपल्या आधार-सक्षम बँक खाते निवडा आणि “लिंक करा” बटनावर क्लिक करा.
आपल्या बँक खात्याची माहिती व्यवस्थित भरा आणि त्याची पुष्टी करा.
5. प्रक्रियेची यशस्वी पूर्णता
सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, आपल्याला e-KYC यशस्वीरित्या पूर्ण झाल्याचा संदेश आपल्या नोंदणीकृत मोबाईलवर मिळेल. यामुळे आपल्या रेशन कार्डचे e-KYC पूर्ण होईल.
रेशन कार्ड ई-केवायसी साठी लागणारी कागदपत्रे
रेशन कार्ड e-KYC करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
रेशन कार्ड – आपले मूळ रेशन कार्ड अनिवार्य आहे.
आधार कार्ड – रेशन कार्डशी लिंक केलेले आधार कार्ड लागेल.
बँक पासबुक – बँक खाते तपासणीसाठी बँक पासबुकची झेरॉक्स किंवा मूलप्रती लागेल.
रेशन कार्ड ई-केवायसी फॉर्म – आवश्यक कागदपत्रांसह फॉर्म भरून द्यावा.
रेशन कार्ड ई-केवायसी ऑफलाइन पद्धत
ऑफलाइन पद्धतीने ई-केवायसी प्रक्रिया कशी करावी, याबद्दल सविस्तर माहिती खालीलप्रमाणे आहे:
1. रेशन दुकानाला भेट द्या
आपल्या गावातील जवळच्या रेशन दुकानाला भेट द्या.
2. ई-केवायसी फॉर्म घ्या
रेशन दुकानदाराकडून ई-केवायसीसाठी आवश्यक फॉर्म मागवा.
हा फॉर्म घेऊन त्यात आवश्यक सर्व माहिती भरावी.
3. कागदपत्रे जोडा
आवश्यक कागदपत्रे, जसे की रेशन कार्ड, आधार कार्ड, आणि बँक पासबुक यांची झेरॉक्स फॉर्मला जोडा.
हा फॉर्म पूर्णपणे भरून दुकानदाराकडे द्या.
4. बायोमेट्रिक तपासणी
रेशन दुकानदार आपल्या बायोमेट्रिक तपासणीसाठी आवश्यक ती माहिती घेईल, ज्यामध्ये बोटांचे ठसे किंवा डोळ्यांची बायोमेट्रिक तपासणी होईल.
5. प्रक्रियेची पूर्णता
सर्व प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर, रेशन दुकानदार आपली ई-केवायसी प्रक्रिया यशस्वीरित्या पूर्ण करेल.
रेशन कार्ड ई-केवायसी अनिवार्य का आहे?
रेशन कार्ड e-KYC प्रक्रिया बंधनकारक आहे कारण:
गैरवापर रोखते: रेशन वितरणातील गैरव्यवहार टाळण्यासाठी ई-केवायसी अनिवार्य आहे.
बनावट रेशन कार्डांची संख्या कमी करते: फक्त प्रमाणीकृत व्यक्तीलाच रेशन मिळावे यासाठी ही प्रक्रिया उपयुक्त आहे.
सरकारी अनुदानाचा थेट लाभ: e-KYC मुळे सबसिडीयुक्त अन्नधान्य थेट लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचते.
नवीन रेशन कार्ड काढण्यासाठी लागणारी कागदपत्रे
नवीन रेशन कार्ड काढण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
उत्पन्नाचा दाखला – नवीन रेशन कार्ड मिळवण्यासाठी उत्पन्नाचा पुरावा द्यावा.
रहिवासी पुरावा – 7/12 उतारा, लाईट बिल इत्यादी.
आधार कार्ड – आधार कार्डची प्रत अनिवार्य आहे.
प्रतिज्ञापत्र आणि स्टँप पेपर – प्रतिज्ञापत्र व चलनावर सहीसह.
रेशन कार्ड ऑनलाइन कसे बघावे?
रेशन कार्ड ऑनलाईन पाहण्यासाठी खालील प्रक्रिया वापरावी:
महाराष्ट्र नागरी पुरवठा विभागाच्या वेबसाईटला भेट द्या.
वेबसाईट उघडल्यानंतर, आपला रेशन कार्ड क्रमांक प्रविष्ट करा.
त्यानंतर, आपले रेशन कार्ड ऑनलाईन तपासता येईल.
रेशन कार्ड ई-केवायसीसाठी आवश्यक कागदपत्रे
रेशन कार्ड e-KYC साठी आवश्यक कागदपत्रे पुढीलप्रमाणे आहेत:
रेशन कार्ड
आधार कार्ड
बँक पासबुक
रेशन कार्ड ई-केवायसी फॉर्म – याला आवश्यक कागदपत्रे जोडून आणि स्वतःची स्वाक्षरी करून फॉर्म रेशन विक्रेत्याकडे द्यावा.
निष्कर्ष
रेशन कार्ड e-KYC प्रक्रिया एक अत्यावश्यक पाऊल आहे जे सरकारने लाभार्थ्यांसाठी पारदर्शकता आणि सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी लागू केले आहे.
